Ο Βασίλης Μπαλάφας, υποψήφιος διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας (ΠΔΜ) και CTO της Innovation Bee, μιλάει για το ταξίδι από την ακαδημαϊκή έρευνα στην επιχειρηματικότητα. Ως απόφοιτος ΤΗΜΜΥ του ίδιου πανεπιστημίου, αναδεικνύει τη σημασία της σύνδεσης της τεχνολογίας με πραγματικές ανάγκες, από τις cleantech λύσεις της Gridustry – που του χάρισαν την είσοδο στη λίστα Forbes 30 Under 30 – έως τα προϊόντα τεχνητής νοημοσύνης που αναπτύσσει σήμερα. Σε αυτή την συνέντευξη, μοιράζεται τις προκλήσεις, τα μαθήματα και το όραμά του για ένα βιώσιμο και ανθρωποκεντρικό τεχνολογικό μέλλον.
Ερ: Βασίλη, αρχικά ευχαριστούμε που δέχτηκες να μιλήσεις μαζί μας. Είσαι απόφοιτος του ΤΗΜΜΥ του ΠΔΜ. Γιατί επέλεξες αυτό το τμήμα;
Απ: Από μικρός με ενδιέφεραν η τεχνολογία και η επίλυση προβλημάτων. Το ΤΗΜΜΥ του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας μου έδωσε τη δυνατότητα να αποκτήσω σφαιρικές γνώσεις τόσο στο hardware όσο και στο software. Μέσα από τις σπουδές μου εμβάθυνα στην Τεχνητή Νοημοσύνη και τη Βελτιστοποίηση, και στη διπλωματική μου εργάστηκα πάνω στη μηχανική μάθηση για ανίχνευση αντικειμένων. Αυτή η εμπειρία επιβεβαίωσε ότι είχα κάνει τη σωστή επιλογή.
Ερ: Αρχικά δημιουργήθηκε η «Gridustry», μία εταιρεία του cleantech. Ποιο ήταν το έναυσμα για να ασχοληθείς με ιδέες που θα είχαν εμπορικό ενδιαφέρον;
Απ: Το έναυσμα για την Gridustry ήταν η επιθυμία μας να αντιμετωπίσουμε μια κρίσιμη πρόκληση της ενεργειακής μετάβασης. Ενώ η παραγωγή πράσινης ενέργειας αυξανόταν, υπήρχε ένα τεράστιο χάσμα στην αγορά: έλειπε η ψηφιακή υποδομή που θα συνέδεε αποτελεσματικά τους παραγωγούς με τους καταναλωτές. Εμείς είδαμε σε αυτό το πρόβλημα μια ευκαιρία. Στόχος μας ήταν να δημιουργήσουμε την τεχνολογική λύση που θα έκανε την πράσινη ενέργεια πιο προσιτή, διαφανή και αποδοτική. Το εμπορικό ενδιαφέρον ήταν το φυσικό επακόλουθο: όταν λύνεις ένα τόσο μεγάλο και σημαντικό πρόβλημα, δημιουργείς ταυτόχρονα και μια βιώσιμη επιχειρηματική αξία.
Ερ: Το 2022 πώς προέκυψε η Innovation Bee;
Απ: Η Innovation Bee ήταν η φυσική συνέχεια μετά την εμπειρία μας στη Gridustry. Μαζί με τους συνεργάτες μου ιδρύσαμε μια εταιρεία με αποστολή να αναπτύσσει εφαρμογές και λογισμικά προϊόντα βασισμένα στην Τεχνητή Νοημοσύνη. Θέλαμε να μεταφέρουμε την τεχνογνωσία μας από την έρευνα σε λύσεις που ανταποκρίνονται σε πραγματικές επιχειρηματικές ανάγκες.
Ερ: Ποιες ανάγκες ικανοποιεί η εταιρεία;
Απ: Η Innovation Bee σχεδιάζει και υλοποιεί λύσεις λογισμικού που ενσωματώνουν AI και machine learning – από πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου μέχρι συστήματα αυτοματοποίησης. Έχουμε δημιουργήσει προϊόντα όπως τα Askity.ai, KreativeWrite.com, Morfi.gr, RoomWhiz.com και Postmatrix.app, τα οποία έχουν ήδη πάνω από 10.000 ενεργούς χρήστες. Παράλληλα, αναπτύσσουμε και λύσεις blockchain και cloud υποδομών, βοηθώντας τις επιχειρήσεις να βελτιώσουν την παραγωγικότητά τους.
Ερ: Μπήκες στη λίστα Forbes 30 Under 30 Greece.Τι σημαίνει για σένα αυτή η αναγνώριση και πως επηρέασε την καριέρα σου;
Απ: Η αναγνώριση από το Forbes 30 Under 30 Greece είναι μια τεράστια τιμή και, πάνω απ’ όλα, μια επιβράβευση της σκληρής δουλειάς και του οράματος ολόκληρης της ομάδας της Gridustry. Για μένα προσωπικά, σήμαινε τρία πράγματα (α) επικύρωση, (β) κίνητρο και (γ) ευθύνη.
Επικύρωση γιατί ήταν μια ισχυρή επιβεβαίωση ότι η ιδέα μας να δημιουργήσουμε καινοτόμες λύσεις στον τομέα της καθαρής ενέργειας είχε πραγματική αξία και αναγνωριζόταν από έναν τόσο καταξιωμένο θεσμό.
Κίνητρο γιατί μας έδωσε τεράστια ώθηση να συνεχίσουμε να πιέζουμε τα όρια του δυνατού και να μην επαναπαυόμαστε.
Ευθύνη γιατί δημιούργησε ένα αίσθημα ευθύνης να συνεχίσουμε να παράγουμε έργο υψηλής ποιότητας και να αποτελούμε θετικό παράδειγμα για άλλους νέους επιχειρηματίες και ερευνητές.
Όσον αφορά την καριέρα μου, η επίδραση ήταν καταλυτική. Πρώτον, αύξησε κατακόρυφα την αξιοπιστία και την ορατότητά μας. Οι πόρτες άνοιξαν πιο εύκολα σε συζητήσεις με πιθανούς επενδυτές, στρατηγικούς εταίρους και μεγάλους πελάτες. Δεύτερον, διεύρυνε σημαντικά το δίκτυό μου, φέρνοντάς με σε επαφή με άλλους ταλαντούχους ανθρώπους από διάφορους κλάδους. Τέλος, λειτούργησε ως μια σφραγίδα ποιότητας που μας βοήθησε να προσελκύσουμε κορυφαία ταλέντα στην ομάδα μας. Δεν είναι απλώς ένα βραβείο, αλλά ένα κεφάλαιο που συνεχίζει να προσφέρει αξία σε κάθε επόμενο βήμα.
Ερ: Η Εταιρεία, μέσα από μεικτά σχήματα, συμμετέχει ήδη σε διαγωνισμούς για Ευρωπαϊκά έργα, συνολικού προϋπολογισμού 8 εκατ. ευρώ, με το ποσοστό συμμετοχής της «Innovation Bee» να είναι περίπου στο 21% (1,7 εκατ.). Μίλησε μας για αυτό.
Απ: Η συμμετοχή μας σε ευρωπαϊκά έργα είναι στρατηγική μας επιλογή. Μας φέρνει σε επαφή με κορυφαία ερευνητικά κέντρα, εξασφαλίζει χρηματοδότηση και μας δίνει τη δυνατότητα να εφαρμόζουμε τεχνολογίες αιχμής. Ήδη έχουμε εξασφαλίσει πέντε έργα με συνολικό προϋπολογισμό 1,2 εκατ. ευρώ και 200 χιλιάδες σε άμεσα έσοδα για την εταιρεία. Αυτή η εμπιστοσύνη δείχνει τη δυναμική της ομάδας μας.¨
Ερ: Ως CTO σε startup ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση και πώς την αντιμετώπισες;
Απ: Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετώπισα ως CTO, τόσο στην Gridustry όσο και τώρα στην Innovation Bee, είναι η συνεχής εξισορρόπηση μεταξύ τριών παραγόντων: της ταχύτητας ανάπτυξης, της τεχνολογικής αρτιότητας και των περιορισμένων πόρων.
Σε μια startup, η αγορά απαιτεί να κινείσαι αστραπιαία για να δοκιμάσεις ιδέες και να παραδώσεις αξία στους πελάτες. Από την άλλη, ως CTO, η ευθύνη μου είναι να διασφαλίσω ότι χτίζουμε μια στιβαρή, ασφαλή και κλιμακούμενη τεχνολογική υποδομή που δεν θα καταρρεύσει στο μέλλον. Το να κάνεις το δεύτερο, συνήθως απαιτεί χρόνο και χρήμα, πόρους που είναι σπάνιοι.
Την αντιμετώπισα με μια στρατηγική τεσσάρων αξόνων. Πρώτον, με αυστηρή ιεράρχηση, εστιάζοντας σε χαρακτηριστικά που πρόσφεραν τη μέγιστη αξία με τον ελάχιστο κόπο. Δεύτερον, με πραγματισμό στις τεχνολογικές επιλογές, προτιμώντας δοκιμασμένες και κλιμακούμενες λύσεις αντί για τις τελευταίες τάσεις. Τρίτον, με επένδυση στην ομάδα, χτίζοντας δυνατή ομάδα μηχανικών με αίσθημα ευθύνης και αυτονομίας. Τέλος, εξισορροπώντας τον διπλό ρόλο του στρατηγικού σχεδιασμού με την πρακτική, hands-on δουλειά δίπλα στην ομάδα για την επίτευξη των στόχων.
Αυτή η πρόκληση με δίδαξε την αξία του πραγματισμού, της στρατηγικής σκέψης και, κυρίως, ότι η τεχνολογία από μόνη της δεν αρκεί. Η επιτυχία μιας startup κρίνεται από το πώς η τεχνολογία υπηρετεί τον επιχειρηματικό στόχο και από τους ανθρώπους που την υλοποιούν.
Ερ: Πέρα από την ενέργεια, έχεις ασχοληθεί και με τον αγροτικό τομέα στο έργο VELOS.
Απ: Στο VELOS αναπτύξαμε ένα «έξυπνο» σύστημα διαχείρισης φυτοφαρμάκων και άρδευσης, αξιοποιώντας IoT, UAVs/UGVs και AI. Ο στόχος ήταν η βελτιστοποίηση πόρων και η προώθηση βιώσιμων πρακτικών στη γεωργία.
Ερ: Ποιο είναι το αντικείμενο του διδακτορικού σου;
Απ: Η έρευνά μου εστιάζει στην «Απόκτηση Περιορισμών για Προβλήματα Βελτιστοποίησης σε Κέντρα Δεδομένων». Αναπτύσσω ένα υβριδικό πλαίσιο που συνδυάζει παθητική και ενεργητική μάθηση, μειώνοντας τον φόρτο εργασίας των ειδικών κατά 60%. Πρακτικά, πρόκειται για ένα σύστημα που μπορεί, αξιοποιώντας δεδομένα, να «μάθει» αυτόματα τους περιορισμούς ενός προβλήματος βελτιστοποίησης—όπως για παράδειγμα την άριστη κατανομή πόρων σε κέντρα δεδομένων—ώστε να επιταχύνει και να αυτοματοποιεί τη μοντελοποίηση.
Ερ: Ποια είναι η πιο μεγάλη πρόκληση για έναν νέο ερευνητή σήμερα;
Απ: Η χρηματοδότηση και η σύνδεση της έρευνας με την αγορά. Πολλές καλές ιδέες μένουν στα χαρτιά γιατί δεν βρίσκουν τον δρόμο προς την εμπορική αξιοποίηση. Απαιτείται επιμονή, δικτύωση και επιχειρηματική σκέψη.
Ερ: Ποια είναι τα πιο σημαντικά μαθήματα που θα ήθελες να μεταδώσεις σε νέους υποψήφιους διδάκτορες ή ερευνητές;
Απ: Να αγαπούν το αντικείμενό τους, να μη φοβούνται την αποτυχία και να είναι ανοιχτοί σε συνεργασίες. Η έρευνα είναι μαραθώνιος. Και η ικανότητα επικοινωνίας της έρευνας σε απλή γλώσσα είναι εξίσου σημαντική.
Ερ: Τι θα συμβούλευες κάποιον που θέλει να μετατρέψει την έρευνα του σε startup;
Απ: Να ξεκινήσει από μια πραγματική ανάγκη της αγοράς και να δημιουργήσει μια ισχυρή, πολυδιάστατη ομάδα. Η μετάβαση από την ακαδημαϊκή έρευνα στην επιχειρηματικότητα απαιτεί ρίσκο, ταχύτητα και προσαρμοστικότητα.
Ερ: Πώς βλέπεις το μέλλον της έρευνας στην Ελλάδα και τι θα ήθελες να αλλάξει;
Απ: Υπάρχει πολύ δυναμικό και ταλαντούχοι ερευνητές. Θα ήθελα να δω ισχυρότερη σύνδεση πανεπιστημίων–βιομηχανίας, λιγότερη γραφειοκρατία για τη δημιουργία spin-offs και κίνητρα για να μένουν οι νέοι επιστήμονες στη χώρα.
Ερ: Ποιο είναι το επόμενο βήμα για εσένα, τόσο ερευνητικά όσο και επιχειρηματικά;
Απ: Ερευνητικά, βρίσκομαι στο τελικό στάδιο του διδακτορικού μου, έχοντας ήδη παρουσιάσει και δημοσιεύσει αποτελέσματα σε διεθνή περιοδικά και συνέδρια. Αυτό που με ενδιαφέρει πλέον είναι πώς η γνώση αυτή μπορεί να μεταφραστεί σε πρακτικές εφαρμογές με πραγματικό αντίκτυπο. Επιχειρηματικά, με την Innovation Bee, το επόμενο βήμα είναι η ανάπτυξη νέων AI προϊόντων που κλιμακώνονται διεθνώς, η είσοδος σε νέες αγορές και η ενίσχυση της θέσης μας ως πρωτοπόρων στο οικοσύστημα καινοτομίας.
Ερ: Αν μπορούσες να επηρεάσεις μία αλλαγή στον χώρο της τεχνολογίας, ποια θα ήταν αυτή;
Απ: Αν μπορούσα να επηρεάσω μία αλλαγή, θα ήταν να υιοθετήσει ο χώρος της τεχνολογίας μια πιο υπεύθυνη και ανθρωποκεντρική προσέγγιση στην ανάπτυξη και διάθεση των λύσεων του. Η τεχνολογία τρέχει γρήγορα, αλλά χρειάζεται περισσότερη έμφαση στην ηθική χρήση της, στη διαφάνεια και στο πώς μπορεί να δίνει αξία σε επιχειρήσεις και κοινωνία. Με λίγα λόγια, λιγότερη τεχνολογία για χάρη της τεχνολογίας και περισσότερη τεχνολογία που λύνει ουσιαστικά προβλήματα.
Ερ: Και τέλος, ποιο είναι το όραμά σου για το μέλλον;
Απ: Το όραμά μου είναι να συνεχίσω να δημιουργώ τεχνολογίες που δεν μένουν στα εργαστήρια, αλλά βγαίνουν στην αγορά και κάνουν διαφορά στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Θέλω η Innovation Bee να εξελιχθεί σε μια διεθνώς αναγνωρισμένη εταιρεία Τεχνητής Νοημοσύνης, που θα δίνει λύσεις σε κρίσιμους τομείς όπως η ενέργεια, η αγροδιατροφή και οι έξυπνες πόλεις. Σε προσωπικό επίπεδο, φιλοδοξώ να χτίσω γέφυρες ανάμεσα στην έρευνα και την επιχειρηματικότητα, ώστε η καινοτομία να φτάνει πιο γρήγορα στην κοινωνία και να συμβάλλει σε ένα βιώσιμο και πιο δίκαιο μέλλον.