Το Γραφείο Διασύνδεσης συνομίλησε με τον κ. Σαρηγιαννίδη, καθηγητή στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας (ΠΔΜ) και συνιδρυτή της MetaMind Innovations, του πρώτου τεχνοβλαστού του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.
Ο κ. Σαρηγιαννίδης, με καταγωγή από τα Γρεβενά, είναι απόφοιτος του Τμήματος Πληροφορικής του ΑΠΘ, όπου απέκτησε και το διδακτορικό του, ενώ συνέχισε την μεταδιδακτορική του έρευνα στο ίδιο Τμήμα. Διευθύνει το ερευνητικό εργαστήριο ITHACA, το οποίο έχει 25 μέλη, μεταξύ των οποίων περισσότεροι από 10 υποψήφιοι διδάκτορες. Το εργαστήριο έχει συμμετάσχει σε 12 έργα Horizon 2020/Horizon Europe, εκ των οποίων πέντε συντονίζονται από το ΠΔΜ, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς καταδεικνύει την ερευνητική δυναμική του Πανεπιστημίου και του εργαστηρίου.
Το ερευνητικό έργο του εργαστηρίου επικεντρώνεται σε εφαρμογές του Διαδικτύου των Πραγμάτων (IoT), σε θέματα τηλεπικοινωνιών, στην τεχνητή νοημοσύνη και στην κυβερνοασφάλεια. Η ερευνητική ομάδα του ITHACA έχει λάβει πολλά βραβεία, ενώ οι υποψήφιοι διδάκτορες του εργαστηρίου διακρίνονται σχεδόν κάθε χρόνο για τις ερευνητικές τους επιδόσεις σε διεθνή επιστημονικά συνέδρια. Ο κ. Σαρηγιαννίδης, αλλά και ο κ. Παναγιώτης Ράδογλου-Γραμματίκης, μεταδιδακτορικός ερευνητής, συγκαταλέγονται στο 2% των επιστημόνων παγκοσμίως με τη μεγαλύτερη ερευνητική επιρροή και έχουν λάβει το υψηλού κύρους βραβείο IEEE Cyber Security & Resilience – IEEE SMC TCHS Research and Innovation Award.
Συνέντευξη:
Ποια ήταν τα πρώτα βήματα για τη δημιουργία του τεχνοβλαστού και οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίσατε στην αρχή;
Η MetaMind Innovations αποτελεί τον πρώτο τεχνοβλαστό που ιδρύθηκε στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Οι προκλήσεις αφορούσαν στη διαδικασία ίδρυσης του τεχνοβλαστού, η οποία γινόταν για πρώτη φορά, σύμφωνα με την οποία έπρεπε να καθοριστούν συμφωνίες πνευματικής ιδιοκτησίας, λογιστικά θέματα, ζητήματα έδρας αλλά και η μετοχική σύνθεση. Ο τεχνοβλαστός λειτουργεί ως μία ανεξάρτητη επιχείρηση, η οποία θα πρέπει να λύσει από την πρώτη ημέρα θέματα χρηματοδότησης και ανάπτυξης.
Το ευτύχημα ήταν ότι πολύ γρήγορα καταφέραμε να προσφέρουμε καινοτόμες υπηρεσίες, όπως υπηρεσίες κυβερνοασφάλειας, που βασίζονται στην εμπειρία μας από τα ερευνητικά και αναπτυξιακά έργα. Επιπλέον, μπορέσαμε να συμμετέχουμε σε νέα ερευνητικά έργα Horizon Europe, τα οποία μας έδωσαν γρήγορη χρηματοδότηση και μας επέτρεψαν να αναπτυχθούμε σύντομα. Σύντομα ήρθαν και τα ιδιωτικά συμβόλαια παροχής υπηρεσιών, τα οποία μας άνοιξαν τις πόρτες στην εσωτερική αγορά.
Πώς καταφέρατε να οργανώσετε την εταιρεία χωρίς εξωτερική βοήθεια;
Η εμπειρία μας από τη διαχείριση μεγάλων ερευνητικών και αναπτυξιακών έργων, πολλά από τα οποία συντονίσαμε ως ερευνητικό εργαστήριο, μας επέτρεψε να κινηθούμε αυτόνομα και να δημιουργήσουμε έναν επιχειρηματικό φορέα χωρίς τη βοήθεια συμβούλων. Στην πορεία είχαμε την πλήρη στήριξη της διοίκησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας για την επιτάχυνση των διαδικασιών. Σε πολλές περιπτώσεις, ωστόσο, οι startups στηρίζονται σε εξωτερικούς συμβούλους και μέντορες, ωστόσο στην δική μας περίπτωση δεν κρίθηκε αναγκαίο.
Ποιοι είναι οι κύριοι ερευνητικοί τομείς στους οποίους δραστηριοποιείται η MetaMind Innovations;
Η MetaMind Innovations δραστηριοποιείται σε τέσσερις κύριους τομείς: την κυβερνοασφάλεια, την τεχνητή νοημοσύνη, τις τηλεπικοινωνίες και τις εφαρμογές του Διαδικτύου των Πραγμάτων (IoT). Αυτοί οι τομείς συνδυάζονται για να προσφέρουν ολοκληρωμένες λύσεις και υπηρεσίες. Στο φως της πρόσφατης επανάστασης του AI αλλά και των αυξανόμενων αναγκών για λύσεις κυβερνοασφάλειας, βρήκαμε χώρο για την προσφορά των δικών μας λύσεων και υπηρεσιών.
Ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείτε για να μετατρέψετε την ακαδημαϊκή έρευνα σε εμπορικά προϊόντα και υπηρεσίες;
Αυτή είναι μια πολύ καλή ερώτηση, καθώς είναι ένα από τα πιο δύσκολα βήματα για κάποιον που έρχεται από τον ακαδημαϊκό χώρο και θέλει να εισέλθει και στον επιχειρηματικό τομέα. Η εμπειρία που αποκτήσαμε από την τριβή μας με μεγάλες εταιρίες, κυρίως στον κλάδο της πληροφορικής και της ενέργειας, στο πλαίσιο των ερευνητικών και αναπτυξιακών προγραμμάτων, μας επέτρεψε να εντοπίσουμε γρήγορα καθημερινές ανάγκες και απαιτήσεις, τις οποίες επιχειρούμε να λύσουμε με καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες.
Υπάρχουν ερευνητικά έργα που δεν είχαν την αναμενόμενη επιτυχία; Τι μάθατε από αυτά;
Είναι γεγονός ότι ένα ποσοστό ερευνητικών έργων δεν αξιοποιούνται πλήρως. Πολλές φορές ο λόγος της έλλειψης επιτυχίας είναι το χάσμα μεταξύ των τεχνολογικών λύσεων που προτείνονται και των πραγματικών προβλημάτων. Σε κάθε περίπτωση, στόχος μας είναι η βέλτιστη αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων που παράγονται από τα ερευνητικά προγράμματα, παρότι κάποια από αυτά είναι θεωρητικά ή όχι άμεσα εφαρμόσιμα. Για παράδειγμα, ερευνητικά αποτελέσματα στον τομέα της κυβερνοασφάλειας αξιοποιήθηκαν μετά το πέρας των αντίστοιχων έργων, εντός των οποίων αναπτύχθηκαν, όταν για παράδειγμα βρήκαν χρήση ως λογισμικό αυτοματοποίησης του ελέγχου συμμόρφωσης της οδηγίας NIS2. Ωστόσο, η αποτυχία είναι μέρος της δημιουργίας και μας οδηγεί σε καλύτερες αποφάσεις και πιο εστιασμένες λύσεις.
Έχετε διεπιστημονικές ή άλλες συνεργασίες με πανεπιστήμια ή ερευνητικές ομάδες στην Ελλάδα και το εξωτερικό;
Η διεπιστημονικότητα είναι θεμελιώδους σημασίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μέσω διαφόρων προσκλήσεων, ενθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ ιδρυμάτων και επιχειρήσεων από διαφορετικούς κλάδους και χώρες. Εμείς έχουμε την χαρά να διατηρούμε ένα πολύ μεγάλο δίκτυο ακαδημαϊκών και επιχειρηματικών οργανισμών στην Ελλάδα, στην Ευρώπη αλλά και την Αμερική, με τους οποίους έχουμε συνεργασία σε ερευνητικό και αναπτυξιακό επίπεδο. Για παράδειγμα, στο έργο H2020 EVIDENT, συνεργαστήκαμε με οικονομολόγους από το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης στην Κομοτηνή, ενώ στο έργο Horizon Europe EVOSST, το οποίο μόλις ξεκίνησε, συνεργαζόμαστε με ερευνητές και επιστήμονες που προέρχονται από τις κοινωνικές επιστήμες, έργα στα οποία συνδυάζουμε τεχνογνωσία από διαφορετικούς επιστημονικούς τομείς.
Τι σας ώθησε να εστιάσετε στην κυβερνοασφάλεια και στο Διαδίκτυο των Πραγμάτων (IoT);
Το IoT είναι η αυτοματοποίηση της καθημερινότητας και έχει πολλές εφαρμογές στην ενέργεια, στις μεταφορές, στην υγεία και σε άλλες. Στον τομέα της ενέργειας, η χρήση του IoT βρίσκει πολλές εφαρμογές σε θέματα όπως εξοικονόμηση ενέργειας, ασφάλεια κρίσιμων υποδομών και εκπαίδευση προσωπικού. Πολλά ενεργειακά συστήματα έχουν σχεδιαστεί χωρίς να λαμβάνουν υπόψιν θέματα (κυβερνο) ασφάλειας και προστασίας δεδομένων με αποτέλεσμα να υπάρχει έντονη ανάγκη για σύγχρονές λύσεις κυβερνοασφάλειας όπως τεχνικές εντοπισμού απειλών, ανάλυση και διαχείριση ρίσκου και επαναφορά των συστημάτων σε λειτουργία. Επιπλέον, η τεχνογνωσία μας σε αλγόριθμους κρυπτογράφησης και τεχνικές κυβερνοασφάλειας μας επέτρεψε να προσφέρουμε λύσεις σε μια αγορά που αναπτύσσεται ραγδαία.
Τι ρόλο παίζει η τεχνητή νοημοσύνη στα ερευνητικά σας έργα;
Η τεχνητή νοημοσύνη(AI) χρησιμοποιείται οριζόντια ως εργαλείο σε όλους τους τομείς ενδιαφέροντος. Συνεισφέρει στην αυτοματοποίηση, την πρόβλεψη, τη βελτιστοποίηση και την επίλυση προβλημάτων που είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν με παραδοσιακές μεθόδους. Χρησιμοποιούμε εργαλεία μηχανικής μάθησης, με έμφαση στην ομοσπονδιακή μάθηση (federated learning), που μας επιτρέπει να αναπτύσσουμε καινοτόμες λύσεις. Έχουμε επίσης σημαντικό ερευνητικό αποτύπωμα σε πρότυπα μηχανικής μάθησης και συμμετέχουμε στην ανάπτυξη κώδικα και πρωτότυπων λύσεων.
Μπορείτε να μας περιγράψετε τον ρόλο της MetaMind στην προστασία κρίσιμων υποδομών στην Ουκρανία;
Η συνεργασία μας με την Ουκρανία έχει μια ιδιαίτερη ιστορία. Πριν από την έκρηξη του πολέμου, είχαμε αναπτύξει μια στενή συνεργασία με ουκρανούς εταίρους, εστιασμένη κυρίως στην αντιμετώπιση κυβερνοεπιθέσεων σε κρίσιμες υποδομές. Μέσα από αυτή τη συνεργασία, αναπτύξαμε εργαλεία που προέκυψαν από το ερευνητικό μας εργαστήριο και τον τεχνοβλαστό μας, τα οποία στη συνέχεια εγκαταστάθηκαν σε κυβερνητικούς και ενεργειακούς οργανισμούς της Ουκρανίας, μεταξύ των οποίων και πυρηνικοί σταθμοί ενέργειας.
Αυτά τα εργαλεία είχαν ήδη εγκατασταθεί και μας επέτρεπαν να συλλέγουμε δεδομένα, τα οποία αποδείχθηκαν πολύτιμα κατά τη διάρκεια του πολέμου. Παρά τις δυσχέρειες, τα ερευνητικά έργα συνέχισαν να εκτελούνται, και με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία υποστηρίζει αμέριστα την Ουκρανία, προσπαθήσαμε να συμβάλουμε στην ανάλυση κυβερνοεπιθέσεων που σχετίζονταν με τις πολεμικές επιχειρήσεις. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, αναπτύξαμε περαιτέρω τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης μας, χρησιμοποιώντας δεδομένα από πραγματικές πολεμικές επιχειρήσεις.
Πώς λειτουργεί η πλατφόρμα γεωργίας ακριβείας που αναπτύσσετε;
Η πλατφόρμα γεωργίας ακριβείας που αναπτύσσουμε βασίζεται στην συλλογή δεδομένων από αισθητήρες, κάμερες, μετεωρολογικούς σταθμούς και μη επανδρωμένα αεροχήματα (drones) με σκοπό την πρόωρη ανίχνευση ανωμαλιών όπως ασθένειες και μολύνσεις σε καλλιέργειες. Αυτή η τεχνολογία αναπτύχθηκε αρχικά μέσα από εθνικά ερευνητικά και αναπτυξιακά προγράμματα, όπως το «Ερευνώ, Δημιουργώ, Καινοτομώ» και στη συνέχεια επεκτάθηκε για να καλύψει μια ευρύτερη γκάμα εφαρμογών όπως η μείωση χρήσης χημικών και η βελτιστοποίηση της παραγωγής.
Η πλατφόρμα μας επιτρέπει την αυτοματοποιημένη παρακολούθηση των καλλιεργειών, την πρόβλεψη προβλημάτων (π.χ. φθορά, ανεπαρκής άρδευση, ασθένειες) και την χαρτογράφηση των περιοχών που απαιτούν παρέμβαση από τον παραγωγό ή τον γεωπόνο. Έχει εφαρμοστεί σε καλλιέργειες όπως κεράσια και νεκταρίνια, ενώ είχαμε την χαρά να συνεργαστούμε με τοπικούς παραγωγικούς φορείς, όπως ο ΑΣΕΠΟΠ στο Βελβεντό και ο Γεωργικός Συνεταιρισμός στα Γρεβενά.
Επιπλέον, η πλατφόρμα μας έχει επεκταθεί και στον τομέα της κτηνοτροφίας, όπου υποστηρίζει την παρακολούθηση και τη διαχείριση του ζωικού κεφαλαίου.
Σκοπεύετε να επεκταθείτε στην Αμερική;
Τον τελευταίο καιρό, έχουν αρχίσει συζητήσεις για μια πιθανή συνεργασία με εταίρους στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίοι διαθέτουν σημαντική τεχνογνωσία στον τομέα των drones και της αμυντικής τεχνολογίας καθώς και με το Πανεπιστήμιο του Γέιλ. Ο στόχος μας είναι είτε η δημιουργία ενός παραρτήματος/υποκαταστήματος του τεχνοβλαστού είτε η ανάπτυξη ενός νέου εταιρικού σχήματος στις ΗΠΑ. Η στρατηγική αυτή βασίζεται στο γεγονός ότι συστήματα όπως αυτά που αναπτύσσουμε έχουν μεγαλύτερη εφαρμογή και απήχηση σε πολιτείες με εκτεταμένες γεωργικές εκτάσεις, όπως η πολιτεία του Τέξας. Υπάρχουν ήδη παραδείγματα επιτυχημένων εταιρειών που έχουν αναπτυχθεί ή συνεργαστεί με αμερικανικές εταιρείες, λόγω της μεγάλης κλίμακας παραγωγής και των οικονομικών πλεονεκτημάτων που προσφέρει η αμερικανική αγορά. Για αυτόν τον λόγο, προσανατολιζόμαστε σε μια τέτοια επέκταση, η οποία θα μας επιτρέψει να μεγιστοποιήσουμε το οικονομικό και επιχειρηματικό μας αποτύπωμα.
Τι δεξιότητες χρειάζεται να έχει κάποιος φοιτητής για να εργαστεί στον τομέα της κυβερνοασφάλειας ή του Internet of Things (IoT); Η MetaMind Innovations προσφέρει θέσεις για πρακτική άσκηση ή ευκαιρίες για νέους ερευνητές;
Η βασική προϋπόθεση για να εργαστεί κάποιος σε αυτούς τους τομείς είναι η αγάπη για την έρευνα και την καινοτομία. Αν υπάρχει αυτή η αγάπη και η δέσμευση, τότε οι υπόλοιπες δεξιότητες μπορούν να αναπτυχθούν μέσα από την πρακτική εμπειρία. Στη MetaMind Innovations, προσφέρουμε ευκαιρίες για πρακτική άσκηση και ενσωματώνουμε φοιτητές σε ερευνητικά προγράμματα, όπου μπορούν να συνεργαστούν με καθηγητές, ερευνητές και μέλη ΔΕΠ. Η προτεραιότητά μας είναι να υποστηρίξουμε νέους επιστήμονες και ερευνητές από την περιοχή, ακόμα και εκείνους που έχουν φύγει στο εξωτερικό και επιθυμούν να επιστρέψουν για να συμβάλλουν στην τοπική οικονομία.
Γιατί και πώς μπορούν οι φοιτητές ή οι ερευνητές να συμμετέχουν σε ερευνητικά προγράμματα;
Η συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα προσφέρει στους φοιτητές και στους νέους επιστήμονες την ευκαιρία να εμβαθύνουν σε θέματα που τους ενδιαφέρουν, να βελτιώσουν τις τεχνικές τους δεξιότητες, όπως ο προγραμματισμός και να αναπτύξουν ομαδικό πνεύμα. Επιπλέον, έρχονται σε επαφή με μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες και αναπτύσσουν οριζόντιες δεξιότητες (soft skills), όπως η ικανότητα να κάνουν αποτελεσματικές παρουσιάσεις, να χρησιμοποιούν με ευχέρεια την αγγλική γλώσσα, να ηγούνται ομάδες, να συνεργάζονται και να διαπραγματεύονται.
Ποιες συμβουλές θα δίνατε σε φοιτητές που θέλουν να ξεκινήσουν τη δική τους start-up;
Το πρώτο βήμα είναι να βρουν την τόλμη να το κάνουν. Το δεύτερο είναι να αναλύσουν όλες τις παραμέτρους πριν επιλέξουν το αντικείμενο στο οποίο θα ασχοληθούν. Το τρίτο είναι να εστιάσουν σε έναν συγκεκριμένο στόχο και όχι σε πολλά αντικείμενα ταυτόχρονα. Τέλος, είναι σημαντικό να συνδέσουν τις δεξιότητές τους με τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς. Σε κάθε περίπτωση, θα τους συμβούλευα να το δοκιμάσουν, καθώς δεν έχουν τίποτα να χάσουν.
Το μήνυμα μου είναι: αν κάτι το θέλεις πολύ και το αγαπάς, τότε μπορείς να το πετύχεις.
Τι συμβουλή θα δίνατε σε νέους ερευνητές που θέλουν να μετατρέψουν τις ακαδημαϊκές τους ιδέες σε επιχειρηματικές λύσεις;
Θα τους συμβούλευα να μελετήσουν διεξοδικά τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Επίσης, είναι σημαντικό να συμβουλευτούν ειδικούς και να αξιοποιήσουν στο έπακρο τις δυνατότητες που προσφέρουν προγράμματα όπως τα Horizon Europe και τα Erasmus. Το μήνυμα μου είναι: αν κάτι το θέλεις πολύ και το αγαπάς, τότε μπορείς να το πετύχεις. Στην Ελλάδα, δεν υπάρχουν πολλές spin-off με 25 άτομα προσωπικό, κάτι που μας γεμίζει υπερηφάνεια.
Ποιες είναι οι πιο συναρπαστικές εξελίξεις στον τομέα του IoT, της κυβερνοασφάλειας και της τεχνητής νοημοσύνης;
Αυτοί οι τομείς εξελίσσονται με εκπληκτική ταχύτητα. Στην τεχνητή νοημοσύνη, οι εξελίξεις είναι τόσο ραγδαίες που δημιουργούν ακόμα και επιχειρηματικές και εμπορικές αντιπαραθέσεις. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πώς θα είναι η κατάσταση σε τρία χρόνια, αλλά το μόνο σίγουρο είναι ότι η τεχνητή νοημοσύνη έχει έρθει για να μείνει. Όποιος δεν ακολουθήσει αυτές τις εξελίξεις ή δεν τις αξιοποιήσει, θα μείνει πίσω. Στην κυβερνοασφάλεια, η αλλαγή της κουλτούρας των επιχειρήσεων και των οργανισμών είναι καίρια, ενώ στο IoT παρατηρούμε απίστευτες εξελίξεις, ειδικά σε εφαρμογές επαυξημένης πραγματικότητας και εικονικών περιβαλλόντων, όπως η απομακρυσμένη καθοδήγηση προσωπικού σε εργασίες συντήρησης σε κρίσιμες υποδομές.
Πώς βλέπετε την εξέλιξη της MetaMind Innovations στο μέλλον;
Ο στόχος μας είναι να αναπτυχθούμε περαιτέρω, να απορροφήσουμε και να κρατήσουμε στην Ελλάδα νέους ερευνητές και επιστήμονες από την περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, και να επεκταθούμε στο εξωτερικό, ιδιαίτερα στην Αμερική. Επιδιώκουμε να λάβουμε χρηματοδότηση από funds, είτε στην Ελλάδα είτε στην Ευρώπη, για να αναπτύξουμε περαιτέρω το εμπορικό μας κομμάτι και να προσφέρουμε ακόμη πιο ποιοτικές υπηρεσίες. Ο κύριος στόχος, ωστόσο, είναι η διασύνδεση του τεχνοβλαστού με το πανεπιστήμιο, ώστε να μεταφερθεί η τεχνογνωσία σε πραγματικό περιβάλλον και να ενθαρρυνθούν οι φοιτητές να αναπτύξουν τις ιδέες τους μέσα από επιχειρηματικά μοντέλα. Θέλουμε να παραδειγματιστούν και να τολμήσουν να αναπτύξουν τις νέες ιδέες τους, διατηρώντας την καινοτομία και τους ανθρώπους στην περιοχή.
Σας ευχαριστούμε θερμά!