Συνέντευξη του καθηγητή του MIT, Bill Aulet, δημοσιευμένη στα «Τα Νέα» στις 29 Μαρτίου 2022
Η σχέση των πανεπιστημίων με την επιχειρηματικότητα είναι συχνά πολύπλοκη και γεμάτη αντιφάσεις. Αυτό ισχύει τόσο στην Ευρώπη όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο καθηγητής του MIT, ένας από τους κορυφαίους ειδικούς στην καινοτομία και την επιχειρηματικότητα, μοιράζεται τις σκέψεις του για το πώς μπορεί να αναπτυχθεί και να ενισχυθεί η επιχειρηματική κουλτούρα στα πανεπιστήμια και την κοινωνία γενικότερα, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην ελληνική πραγματικότητα.
Ένα από τα πιο σημαντικά σημεία που υπογραμμίζει είναι ότι όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται επιχειρηματίες. Από αρχαιοτάτων χρόνων, η επιβίωση του ανθρώπου βασιζόταν στην ικανότητα να δημιουργεί, να ανταλλάσσει και να προσφέρει υπηρεσίες. Όμως, η κοινωνία και το εκπαιδευτικό σύστημα, με το πέρασμα του χρόνου, «αποδυναμώνουν» αυτή την έμφυτη επιχειρηματική διάθεση, περιορίζοντάς την ή ακόμη και καταστέλλοντάς την. Η πρόκληση της σύγχρονης εκπαίδευσης είναι να ανακτήσει και να καλλιεργήσει ξανά αυτή τη δημιουργικότητα.
Ο Bill Aulet επισημαίνει ότι η επιχειρηματικότητα δεν έχει αντιμετωπιστεί ποτέ σοβαρά ως πεδίο έρευνας σε πολλά πανεπιστήμια. Η παραδοσιακή επιστημονική προσέγγιση στην επιχειρηματικότητα δυσκολεύεται να βρει «καθαρά» δεδομένα, λόγω της φύσης των νέων επιχειρηματικών εγχειρημάτων που χαρακτηρίζονται από αβεβαιότητα και ρίσκο.
Επιπλέον, η διδασκαλία της επιχειρηματικότητας συχνά συγκρούεται με την παραδοσιακή διοικητική επιστήμη, η οποία εστιάζει στη διαχείριση οργανώσεων που ήδη υπάρχουν και λειτουργούν με σταθερότητα, βελτιστοποίηση και ελαχιστοποίηση ρίσκου. Αντίθετα, η επιχειρηματικότητα είναι μια διαδικασία δημιουργίας και καινοτομίας, που απαιτεί διαφορετική προσέγγιση και νοοτροπία.
Η ακαδημαϊκή δομή, με τη μόνιμη θέση εργασίας των καθηγητών και τις καθιερωμένες πρακτικές, έχει μεγάλη αδράνεια και αντιστέκεται στην αλλαγή, γεγονός που δυσκολεύει την προσαρμογή στα νέα δεδομένα που απαιτεί η επιχειρηματικότητα.
Ο καθηγητής τονίζει πως η επιτυχία του MIT στην επιχειρηματικότητα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο μότο του ιδρύματος, «mens et manus» («νους και χέρια»), που υπογραμμίζει ότι η γνώση πρέπει να εφαρμόζεται για να επιλύει πραγματικά προβλήματα και να δημιουργεί αξία. Η αποστολή του MIT είναι να παράγει γνώση που αντιμετωπίζει τις μεγάλες προκλήσεις του κόσμου και να καλλιεργεί μια κουλτούρα λύσης προβλημάτων, όχι απλώς θεωρητικής γνώσης.
Επιπλέον, το MIT λειτουργεί με μια φιλοσοφία «από κάτω προς τα πάνω»: οι φοιτητές και οι καθηγητές που έχουν πρωτοβουλία και δημιουργικότητα οδηγούν την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, ενώ η διοίκηση δεν επιβάλλει κατευθύνσεις από πάνω.
Η ελληνική πραγματικότητα, σύμφωνα με τον καθηγητή, χρειάζεται σημαντική υποστήριξη για να αναπτύξει την επιχειρηματικότητα στα πανεπιστήμια της. Είναι απαραίτητο να αυξηθούν τα προγράμματα και οι ευκαιρίες για τους φοιτητές να αποκτήσουν τις γνώσεις και δεξιότητες που απαιτούνται για να γίνουν «καινοτόμοι επιχειρηματίες».
Προτείνει να μελετηθεί το βιβλίο «From the Basement to the Dome» του Jean-Jacques Degroof, που αναλύει την κουλτούρα επιχειρηματικότητας του MIT και προσφέρει έναν οδικό χάρτη προσαρμογής της σε άλλες χώρες και ιδρύματα, όπως τα ελληνικά πανεπιστήμια.
Η μεταφορά τεχνολογίας από τα εργαστήρια των πανεπιστημίων στην αγορά είναι σημαντική, αλλά δεν αποτελεί τον μόνο ή και τον πιο κρίσιμο μηχανισμό για την επιχειρηματικότητα. Στο MIT, μόνο ένα μικρό ποσοστό των νέων επιχειρήσεων προέρχεται άμεσα από άδειες τεχνολογίας, ενώ η πλειοψηφία των επιχειρήσεων δημιουργείται από φοιτητές που έχουν μάθει να σκέφτονται επιχειρηματικά και να εφαρμόζουν καινοτόμες λύσεις ανεξαρτήτως τεχνολογικού υπόβαθρου.
Σε αντίθεση με την αντίληψη ότι η επιχειρηματικότητα είναι ταλέντο που είτε το έχεις είτε όχι, υπάρχουν ισχυρές αποδείξεις πως η επιχειρηματικότητα μπορεί να διδαχθεί και να αναπτυχθεί. Στο MIT, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα delta v έχει δείξει ότι πάνω από το 70% των αποφοίτων που συμμετέχουν παραμένουν επιχειρηματικά ενεργοί ακόμη και πέντε χρόνια μετά.
Ο καθηγητής παρουσιάζει τους τέσσερις βασικούς πυλώνες που πρέπει να αναπτύξει κανείς για να έχει επιτυχία στην επιχειρηματικότητα, τους οποίους ονομάζει τα «4H»:
Heart (καρδιά): Το πάθος, το όραμα και η αγάπη για τη δημιουργία και την αλλαγή του κόσμου προς το καλύτερο.
Head (κεφάλι): Η γνώση και οι πρώτες αρχές που βελτιώνουν τις πιθανότητες επιτυχίας.
Hand (χέρι): Η πρακτική ικανότητα, η εξάσκηση και η εμπειρία μέσα από πρότυπα εκμάθησης που μοιάζουν με μαθητεία.
Home (σπίτι): Η κοινότητα και το δίκτυο υποστήριξης που βοηθά στην πρόσβαση σε πόρους και διατηρεί το ηθικό και την ψυχική υγεία του επιχειρηματία.
Ο ίδιος υπογραμμίζει τη σημασία οργανισμών όπως το MIT EF Greece, που λειτουργούν ως γέφυρα μεταξύ της ακαδημαϊκής γνώσης και της πράξης, προσφέροντας μέντορες, δομή, και κοινότητα στους επίδοξους επιχειρηματίες. Αυτό το οικοσύστημα υποστήριξης είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας.
Επισημαίνει ότι η επιχειρηματικότητα δεν αφορά μόνο τις νεοφυείς επιχειρήσεις, αλλά και τους μεγάλους οργανισμούς, τους δημόσιους φορείς, τα πανεπιστήμια και τις μη κερδοσκοπικές οργανώσεις. Όλοι χρειάζονται να υιοθετήσουν μια επιχειρηματική νοοτροπία για να καινοτομήσουν και να επιβιώσουν, ειδικά μπροστά σε παγκόσμιες προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή, η υγειονομική περίθαλψη και η εκπαίδευση.
Τέλος, αναφέρει πως η πανδημία επιτάχυνε την ανάγκη για επιχειρηματική εκπαίδευση, καθώς οι αλλαγές και η αβεβαιότητα κατέστησαν απαραίτητη την ανάπτυξη δεξιοτήτων και νοοτροπίας που βοηθούν τους ανθρώπους να προσαρμοστούν, να καινοτομήσουν και να ξεπεράσουν προκλήσεις.
Αυτή η συνέντευξη λειτουργεί ως οδηγός και έμπνευση για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα και τον κόσμο, αποδεικνύοντας ότι η δημιουργικότητα, η γνώση και η κοινότητα είναι τα βασικά συστατικά για την επιτυχία στο νέο επιχειρηματικό περιβάλλον.